Historie van Frankrijk: De 5 republieken
Na de definitieve val van Napoleon werd de monarchie van de Bourbons opnieuw geïnstalleerd. Lodewijk XVIII werd de nieuwe koning. Hij zou regeren tot 1824.
Het centrale bestuur bleef echter bestaan. Aan de wetgeving van de republiek en van het keizerrijk werd niets veranderd. Maar de adel en de geestelijkheid kregen hun overwicht terug. Dat ging ten koste van de rechten van de burgers. Ook de buitenlandse politiek wekte veel verzet. Een nieuwe golf van kolonisatie, (Algiers – 1830) kon de onvrede niet wegnemen. Karel X (1824 – 1830) pleegde een machtsgreep, maar deze werd al snel beantwoord door de juli revolutie.
Louis-Philippe van Orléans stond geheel aan de zijde van de burgers. Hij trok de weinig populaire maatregelen van zijn voorganger weer in. Hij besloot te regeren met een grondwet die de politieke macht in handen legde van de bezittende klasse. Na de economische depressie van 1846 won het socialistische en republikeinse gedachtengoed steeds meer veld.
In 1848 wilde het volk algemeen stemrecht. De conservatief Guizot verzette zich hier heftig tegen. Dit was het moment waarop het volk opnieuw heftig in beweging kwam. De socialist Louis Blanc wist samen met de republikeinen een bewind te vormen.
Er braken volksoproeren uit, maar deze regering hield stand. Louis-Philippe vluchtte naar Engeland en Frankrijk werd uitgeroepen tot Tweede Republiek.
Tweede republiek
Frankrijk had een sterke man nodig. Met behulp van de katholieken kwam Lodewijk Napoleon aan de macht en werd aangesteld als nieuwe president. Als tegenprestatie eiste men van hem bevoordeling van de katholieke godsdienst.
In 1851 kwam hij in conflict met de Wetgevende Kamer over de kieswet. Hij vernietigde deze wet en legde zich toe op een grondwetsherziening. Hierdoor kon hij op 2 december 1852 het tweede keizerrijk oprichten. Hij regeerde als Napoleon III verder als absolute vorst.
In de daarop volgende Krimoorlog en door de Italiaanse veldtocht werden belangrijk militaire overwinningen behaald. Frankrijk werd weer op de kaart gezet als internationale macht.
Er volgde een opbloei van de handel en nijverheid. Maar door zijn halfslachtige houding tegenover de paus werd het verzet van de katholieken tegenover Napoleon III steeds groter. Vanaf 1859 begon hij steeds minder autocratisch te regeren De door hem gesloten vrijhandelsverdragen met o.a. Engeland stuitten op steeds meer tegenstand. Ook zijn afgang in Mexico werd hem niet in dank afgenomen.
Wel werden onder zijn bewind een aantal nieuwe koloniën ingelijfd. Algerije, Senegal, Gambia, Indo China en Cambodja werden in de periode tussen 1858 en 1867 Frans grondgebied. Daar stond tegenover dat het gebrek aan daadkracht tijdens de Pruisisch-Oostenrijkse oorlog hem veel aanzicht kostte. Napoleon III trachtte nog door een reorganisatie binnen het leger door te voeren en de grondwet te wijzigen zijn autoriteit te behouden. Maar dat was tevergeefs.
Naar aanleiding van de Hohenzollern kandidatuur voor de Spaanse troon, brak de Frans-Duitse oorlog uit.
Derde republiek
In de Frans-Duitse oorlog werd een zware nederlaag geleden bij Sedan op 1 september 1870. Het gevolg hiervan was dat in Parijs de derde republiek werd uitgeroepen. In 1871 werd een verdrag gesloten met het Duitse keizerrijk. Frankrijk stond een deel van Lotharingen en de Elzas af aan de Duitsers.
In maart 1871 was in Parijs een radicale gemeenteraad gekozen, de "Parijse Commune". Deze kwam in opstand tegen de landelijke overheid. Er werden troepen gestuurd naar de hoofdstad. Na zes weken waarin de straten van Parijs in brand stonden werd de opstand neergeslagen. Ruim 20.000 "communards" werden neergeschoten of gedeporteerd.
In datzelfde jaar werd ook een Nationale Vergadering gekozen. De monarchisten, die hierin de meerderheid vormden, kregen al meteen weer de nodige verschillen van mening. Het gevolg was dat in 1875 de Derde Republiek grondwettelijk werd ingericht.
In 1876 kregen de republikeinen de meerderheid in de Vergadering. De royalistische president Mac Mahon trad af. In de daar op volgende 20 jaar stond de regering en haar werken in het teken van grote schandalen. Er was het handelen in ridderorden, het Panamaschandaal en uiteindelijk de affaire André Dreyfus.
Alfred Dreyfus ( 1859 – 1935 ) was een joods - Franse officier. Dreyfus werd op 15 oktober 1894 gearresteerd op grond van valse documenten waaruit zou blijken dat hij verraad zou hebben gepleegd (hij zou een spion zijn voor Duitsland ); het feit dat hij een jood was had met dit alles te maken. Hij werd op 5 januari 1895 uit zijn rang gezet en veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf, uit te zitten op het beruchte Duivelseiland .
Zijn veroordeling veroorzaakte veel opschudding en diverse personen hebben zich beijverd hem vrij te krijgen. Dit kreeg zijn beslag op 19 september 1899 toen Dreyfus werd vrijgelaten. Pas op 12 juli 1906 werd hij echter helemaal vrijgesproken van de hem ten laste gelegde aanklachten.
Onder anderen de bekende Franse schrijver Émile Zola heeft zich voor zijn vrijlating en rehabilitatie ingezet met zijn beroemde pamflet uit 1898 getiteld J'accuse ...! (wat 'ik beschuldig' betekent). Daarin werd ook de naam van de werkelijke spion vermeld, de Hongaar Ferdinand Walsin-Esterhazy .
In de voornamelijk antikatholieke binnenlandse politiek werd opnieuw de scheiding van staat en kerk vastgelegd. De sociale wetgeving bleef sterk achter.
De buitenlandse politiek stond in het teken van diverse verdragen met andere Europese mogendheden. Met Duitsland werd samengewerkt in verschillende Afrikaanse kwesties. Er werd toenadering gezocht tot de Engelsen. Frankrijk en Rusland tekenden een verbond om zich te wapenen tegen de Duitse keizer Wilhelm II.
Frankrijk en Italië wisten hun belangen te handhaven in Noord Afrika. Hierdoor verbeterde de internationale positie van Frankrijk. De banden met Rusland werden strakker aangehaald waardoor een steviger machtsblok ten opzichte van Duitsland ontstond. Het resultaat was wel dat Frankrijk de Eerste Wereldoorlog werd ingezogen vanwege het conflict tussen Rusland en Duitsland.
Tot 1917 was de Eerste Wereldoorlog een drama voor de Fransen. Bij de rivier De Marne werd de opmars gestuit en gedurende vier jaar speelde de oorlog zich af in loopgraven. Miljoenen mensen, zowel soldaten als burgers, vonden de dood.
In november van dat jaar kwam de regering Clemenceau aan de macht. Onder zijn leiding, die bijna dictatoriaal genoemd kon worden, werd het leger en de verdediging van Frankrijk flink gereorganiseerd. Een jaar later werd de overwinning op de Duitsers gevierd.
De vredesconferentie van Versailles volgde. Clemenceau wilde Duitsland volledig ontkrachten. Maar dat was tegen de zin van de geallieerden. Wel kreeg Frankrijk de Elzas en Lotharingen terug.
Het uiteindelijke resultaat van de Eerste Wereldoorlog was dat Frankrijk zware demografische en economische verliezen had geleden. De regering van de Nationale Unie had haar handen vol aan de hernieuwde relatie met Duitsland en een grote golf van stakingen. Ook de relatie met Groot Brittannië werd steeds moeizamer. Er waren afspraken over herstelbetalingen van Duitsland aan Frankrijk die niet correct werden nagekomen. De Britten namen hierin een wel erg gematigd standpunt in. Toen het leek alsof de Franse regering mee wilde gaan in deze versoepeling werd zij ten val gebracht door de nationalist Raymond Poincaré. Om een oplossing voor het conflict te forceren ging hij over tot een eenzijdige bezetting van het Ruhrgebied.
De hierdoor toch al gespannen relatie met Groot Brittannië kwam nog verder onder druk te staan door de Grieks Turkse oorlog, waarbij Frankrijk zich achter de Grieken opstelde en Groot Brittannië de kant van de Turken had gekozen.
Het duurde tot 1924 voordat de relatie met de Britten weer enigszins werd genormaliseerd. De Ruhr politiek werd terug gedraaid. Het Britse Dawesplan betreffende de terugbetalingen werd geaccepteerd. De regering Briand zorgde voor groot aanzien in de wereld door aan de basis te staan van het Pact van Locarno in 1925 en later, in 1928, het Briand-Kellog verdrag.
Poincaré had succes bij het stabiliseren van de slechte financiële positie van het land. Maar daartegenover stonden de onlusten in Marokko en Syrië. Voor de verkiezingen viel de Nationale Unie uit elkaar.
Opvolger Tardieus ontwikkelde een strenge politiek tegenover de Duitsers. Maar deze kon rekenen op stevige Britse oppositie en verbitterde Duitsland. Frankrijk was weer aangewezen op zijn Europese bondgenoten; België, Polen, Tsjecho-Slowakije, Joegoslavië en Roemenië. Het land vertrouwde voor wat betreft een eventuele dreiging, op de aangepaste Maginot Linie.
In 1932 werden de verkiezingen gewonnen door links. Maar de kritiek op het parlementaire stelsel, samen met de economische achteruitgang en daaraan gekoppeld de financiële moeilijkheden maakten een stabiele regering bijna onmogelijk. In Parijs gingen communistische, fascistische en royalistische groepen met elkaar op de vuist.
Premier Doumergue vormde in 1934 een kabinet van nationale signatuur. Hiervoor gebruikte hij een held uit de Eerste Wereldoorlog, Barthou. Hij deed pogingen het Franse alliantiesysteem sterker te maken door Italië en Rusland hierin te betrekken. Zijn bedoeling daarmee was het gevaar van Hitler-Duitsland te isoleren na het opgeven van Polen van de pro-Franse politiek. Op 9 oktober 1934 werd Barthou, tijdens een poging om Italië en Joegoslavië met elkaar te verzoenen, vermoord.
In juli 1935 vormde zich een eenheidsfront tussen communisten, socialisten en radicalen. Gezamenlijk trokken zij op tegen de fascistische groeperingen. Ook de buitenlandse politiek gevoerd door Barthou was aan veel kritiek onderhevig. Onder meer door het Verdrag van Rome dat hij had gesloten met Mussolini.
In 1936 werd het Rijnland door de Duitsers bezet en het Locarnoverdrag werd opgezegd. Door gebrek aan steun van de Engelsen kon Frankrijk hier niet tegen optreden.
In 1936 kwam de volksfront regering van Léon Blum aan de macht. Hij voerde grote sociale verbeteringen door. Dit kostte echter een kapitaal. Een sterke inflatie was het gevolg. De Franse bank en de wapenindustrie werden onder toezicht gesteld en er werd hard opgetreden tegen fascistische groepen.
Het daarop volgende kabinet Daladier hanteerde een scherpe deflatiepolitiek die stakingen uitlokte. Toch verbeterde de economische toestand aanzienlijk.
Internationaal liep Frankrijk aan de leiband van de politiek van Engeland. Ex-bondgenoot Tsjecho-Slowakije werd in september 1938 op de Conferentie van München letterlijk overgeleverd aan de Duitsers. Na schending van dit verdrag door Duitsland gaven Frankrijk en Groot-Brittannië garanties aan Polen en de Balkanstaten.
Na de inval van Duitsland in Polen op 3 september 1939 verklaarde Frankrijk samen met Groot-Brittannië de oorlog aan Duitsland.
Op 10 mei 1940 trokken de Duitsers Frankrijk binnen. In een paar weken stortte de Franse defensie volledig in. Ook de veel geroemde Maginotlinie bleek niet bestand tegen de Duitse overmacht. Het grootste deel van Frankrijk werd in een mum van tijd bezet.
Op 22 juni sloot de regering van maarschalk Pétain een wapenstilstand met Duitsland. Pétain was de opvolger van Paul Reynaud, die op 20 maart 1940 Daladier als premier was opgevolgd.
Twee dagen later werd ook een wapenstilstand met Italië overeengekomen. Dit land was op 10 juni 1940 Frankrijk binnengevallen.
De regering Pétain vestigde zich in Vichy in de Auvergne, gelegen in het onbezette deel van Frankrijk. Nadat in november 1942 de geallieerden waren geland in Noord Afrika, breidden de Duitsers hun bezetting over heel Frankrijk uit.
Ex premier Laval had inmiddels de feitelijke leiding van de regering in Vichy overgenomen van Pétain. Hij streefde naar samenwerking met de Duitsers. De plaatsvervanger van Pétain, admiraal Darlan, sloot zich in november 1942 bij de geallieerden aan. In feite collaboreerde Pétain met de Duitsers.
Ontvang gratis het Ebook
De 15 valkuilen bij emigreren naar & wonen in Frankrijk en hoe U deze kunt voorkomen
Download gratis met een tweet of post
15 illustratieve praktijk cases met oplossingen waar u u op moet letten wanneer u gaat wonen in Frankrijk en bij de aankoop van uw (2e) huis.
Ontvang het gratis ebook
