16 juni – le Discours de Bayeux

Na de landing op 6 juni 1944 in Normandie, was Generaal de Gaulle er als de kippen bij om in de eerste bevrijde stad van Frankrijk, Bayeux, zijn opwachting te maken. Hij werd onthaald als een held. Op 14 juni hield hij, vanaf het balkon van het stadhuis zijn eerste toespraak voor een uitzinnige menigte.

Toch had deze toespraak al een politieke ondertoon. De Gaulle wilde de plannen van de Amerikanen dwarsbomen. Zij hadden de intentie om voor Europa één munt in te voeren die gekoppeld zou worden aan de Amerikaanse dollar ter versteviging van de macht van de geallieerde militaire regering van de bezette gebieden, de AMGOT.

De Franse Franc moest de munteenheid voor Frankrijk blijven.

Na een met emoties beladen intocht in Parijs vestigde de Gaulle daar op 26 augustus 1944 zijn voorlopige regering. Vanaf dat moment stond hij er op dat Frankrijk door de geallieerden weer als een grote mogendheid werd behandeld. Maar hij werd naar zijn gevoel zwaar beledigd door niet uitgenodigd te worden voor de conferenties van Jalta en Potsdam.

Deze belediging zou doorwerken in De Gaulles eigenzinnige buitenlandse politiek in de jaren zestig.

Vanwege het enthousiasme van de Fransen en het naar voren komend nationalisme werd de legitimiteit van het volk bevestigd en ontmoedigd door dit optreden besloten de Verenigde Staten af te zien van Frankrijk onder te brengen in de AMGOT.

Hierna vertrok de Gaulle naar de Verenigde Staten, waar hij een ontmoeting had met Franse wetenschappers die mee werkten aan de ontwikkeling van de atoombom en met Franklin Rooseveld. Daar ontstond de eerste politieke confrontatie tussen de eigenwijze en nationalistische de Gaulle en de Verenigde Staten.

De Gaulle, toen al ruziend met Eisenhower

Op 19 april 1946 werd de eerste grondwettelijke vergadering door het Franse volk afgewezen. De Gaulle trok zich teleurgesteld terug en werd opgevolgd door Felix Gouin. Deze kon de regering op zijn beurt ook niet in bedwang houden en trad af. Sinds 5 mei zat Frankrijk zonder regering.

Twee jaar na de invasie op 16 juni 1946 keerde de Gaulle terug naar Bayeux. In deze, voor Frankrijk symbolische stad hield hij één van de belangrijkste toespraken uit zijn loopbaan en dit was de aanzet voor zijn politieke comeback.

De beroemde toespraak van 16 juni 1946 in Bayeux

Op die dag hield hij waarschijnlijk zijn belangrijkste toespraak. Frankrijk stond op het punt een nieuwe, tweede grondwettelijke vergadering te benoemen. Dit was het moment waarop de Gaulle had gewacht. Tijdens zijn toespraak en in de hoop zijn politieke werk te beïnvloeden, gaf hij zijn, tot op dat moment nogal vage ideeën over een nieuwe grondwet bloot.

Het was op dat moment nog onduidelijk, maar het waren deze ideeën waarop de Grondwet van 1958 voor een belangrijk deel waren geïnspireerd.

Tijdens zijn toespraak gaf de Gaulle te kennen dat de 5^de republiek slechts levensvatbaar zou zijn als men inging op een aantal punten.

Het parlement moest worden gevormd door twee kamers, die samen de wetgevende macht uit zouden oefenen.

Het staatshoofd zou rechtstreeks door het volk worden gekozen en deze president zou als een scheidsrechter boven de partijen staan.

De president van de Franse Unie zou ook de president van de republiek zijn.

De president van de republiek zou de premier en de ministers aanwijzen en benoemen.

Het staatshoofd geeft decreten uit en bevestigd de wetten.

Het staatshoofd is voorzitter van de raad van ministers.

Het staatshoofd is de hoeder van de nationale onafhankelijkheid.

Het staatshoofd bespreekt en bekrachtigd nationale en internationale verdragen.

Wat niemand had gedacht, deze toespraak was het begin van een nieuw Frankrijk en een de Gaulle die later als president de wereld weer rekening liet houden met de wil van de Franse natie.