Notariële volmacht, zin of onzin?

Naar aanleiding van het World Alzheimer Report 2010 meldde het ANP onlangs dat het aantal dementerende Nederlanders binnen vier decennia zal verdubbelen tot één miljoen personen. Deze enorme toename van het aantal dementerenden is grotendeels toe te rekenen aan de vergrijzing. Ook kan een ongeluk in een klein hoekje zitten. U raakt hierdoor (tijdelijk) in coma. Wees daarom het risico voor en zorg dat ú in ieder geval de regie in handen houdt.

Het kan hierbij gaan om financiële zaken maar ook om zaken als verzorging en verpleging. Als bijvoorbeeld de woning waarvan u eigenaar bent, verkocht moet worden, kan dit niet zomaar. Uw handtekening is daarvoor nodig. Ook worden bankrekeningen in sommige gevallen geblokkeerd. Wenst uw partner een hypotheek op te nemen terwijl u mede-eigenaar bent van het betreffende onderpand, dan gaat dit niet goedkomen. Stel dat u erfgenaam bent in een nalatenschap, maar zelf niet kunt tekenen. De nalatenschap kan dan niet worden afgewikkeld. Er zijn nog talloze van dit soort soms schrijnende voorbeelden te vermelden.

Vele gehuwden denken overigens dat als ze zelf niet meer kunnen ondertekenen, hun echtgeno(o)t(e) wettelijk bevoegd zijn om te ondertekenen, echter niets is minder waar. Of u nu gehuwd bent, samenwoont of alleenstaand bent, in alle gevallen gaat de bevoegdheid om te mogen ondertekenen niet zomaar op een ander over. Daar moet de rechter aan te pas komen. Via een zogenoemde ‘bewindvoering’ of ‘curatele’.

1.Bewindvoering

Ingeval van onderbewindstelling geeft een kantonrechter toestemming om financiële zaken van een onder bewindgestelde te laten beheren door een ander, de bewindvoerder.

Een last voor de bewindvoerder is dat hij zich jaarlijks moet verantwoorden bij de kantonrechter over het in het betreffende jaar door hem gevoerde beheer.

De bewindvoerder dient namelijk jaarlijks een administratie aan de kantonrechter te overleggen, waarin alle uitgaven zijn verantwoord.
Ook moet er voor uitgaven van meer dan € 1.500,00 toestemming worden gevraagd aan de kantonrechter.

2. Ondercuratelestelling

Een ondercuratelestelling gaat nog een stap verder. Hierbij verliest degene die onder curatele wordt gesteld zijn handelingsbekwaamheid. Dit houdt in dat diegene niet zonder toestemming van zijn curator rechtshandelingen mag verrichten.

Ondercuratelestelling wordt veelal aangevraagd indien een persoon in het geheel niet meer in staat is om zelf zijn zaken, zowel financieel als medisch, te behartigen.

Een reden hiervoor zou kunnen zijn dat indien degene die onder curatele wordt gesteld zonder deze mogelijkheid buitensporige en onverantwoordelijke uitgaven doet of het risico loopt dat derden misbruik van de situatie maken.
Ook een ondercuratelestelling moet bij de rechter worden aangevraagd en ook hiervoor geldt dat jaarlijks een administratie aan de kantonrechter dient te worden overlegd.

Zowel de aanvraag van een onderbewindstelling of een ondercuratelestelling danwel het afleggen van verantwoording aan de kantonrechter wordt door velen als bezwarend ervaren.

3. Notariële volmacht

Deze bezwaren gelden niet voor een notariële volmacht. U bepaalt daarbij allereerst zelf door wie u zich laat vertegenwoordigen. U wijst dus iemand aan in wie u het volste vertrouwen heeft. Een beschermingsmaatregel via de rechter zal daarentegen veelal door uw familie worden aangevraagd. Als u geestelijk niet meer in staat bent om mee te denken over uw vertegenwoordiging, heeft u daarin geen zeggenschap.

Ook bepaalt u zelf op welke handelingen de volmacht betrekking heeft. Bijvoorbeeld alleen financiële zaken of ook medische zaken. Bij een beschermingsmaatregel wijst de wet de gebieden aan waarop u wordt vertegenwoordigd en geeft de rechter er verder invulling aan.

U bepaalt zelf of de volmacht direct ingaat, of pas op het moment dat u niet meer in staat bent om zelf uw belangen te behartigen.

Uw gevolmachtigde behoeft zich niet te verantwoorden aan de kantonrechter. Het laten opmaken van een notariële volmacht is te regelen bij een notaris. De aanvraag van een beschermingsmaatregel via de rechtbank wordt gezien als confronterend, omdat een rechter zal moeten beoordelen of de maatregel terecht wordt aangevraagd.

Ik plaats nog wel de volgende belangrijke kanttekening bij de notariële volmacht:

u moet de gevolmachtigde wél volledig vertrouwen, want er kan misbruik van worden gemaakt!

4. Het leventestament

NIEUW is het zogenoemde "leventestament". Dit is een speciale notariële akte waarin u kunt laten vastleggen hoe uw laatste levensfase er uit moet zien. Daarin kunt u nú zaken regelen die voor u belangrijk zijn en die u later bijvoorbeeld in geval van dementie niet meer kunt regelen. U kunt denken aan het doen van schenkingen, naar welk verpleeghuis wilt u? Wie mag de bankzaken regelen? Aan wie mogen de woning en waardevolle bezittingen worden verkocht? En nog veel meer praktische zaken kunt u in een leventestament regelen. Ook voor uw belangen in het buitenland!

Auteur: mw. mr. M.A.W. (Monique) Rombouts, notaris bij van Gogh notarissen & adviseurs